Zwierzęta towarzyszą człowiekowi od zarania dziejów. Stanowią dla nas towarzystwo, mają zastosowanie użytkowe, a w końcu są ogniwem łańcucha pokarmowego. Na przestrzeni wieków zarówno czworonogi, jak i skrzydlate były obiektami kultu a ich wizerunek znajdował szerokie odzwierciedlenie w sztuce i kinematografii oraz popkulturze; zwierzęta są wdzięcznym tematem obrazów, ekranizacji filmowych a ich personifikowane postaci są bohaterami opowiadań oraz moralizatorskich bajek dla najmłodszych. Historia świata obfituje także w przypadki, kiedy to zwierzęta w służbie człowiekowi zdobywały chwałę ratując ludzkie życie i wykonując zadania, które często wymagały od nich poniesienia tej największej ofiary. Ponieważ zaś człowiek bywa istotą pozbawioną empatii i ukierunkowaną na siebie, zdarzało się, że zwierzęta wykorzystywane były podczas misji najbardziej niebezpiecznych, obciążonych wysokim ryzykiem śmierci a czasami wręcz eksperymentalnych, nie rokujących najmniejszych szans na przeżycie. Postawa zaś człowieka, postrzegającego siebie jako istotę wyższą od innych gatunków, naruszała niejednokrotnie znaczenie pojęć „człowieczeństwa” oraz „ zezwierzęcenia”.
ZASŁUŻENI DLA HISTORII
Najbardziej powszechną sceną, na której odbywały się spektakularne wyczyny z udziałem zwierząt były zazwyczaj działania wojenne lub zbrojeniowe. Wyliczać czworonogi rozmaitych gatunków, które towarzyszyły żołnierzom można by w nieskończoność ale my ograniczymy się do kilku przykładów na to, jak nasi „bracia mniejsi” mniej lub bardziej dobrowolnie „służyli” ludziom składając często tę największą ofiarę:
Płonące świnie
Wygłodzone, służyły jako żywa broń na wroga. Starożytni zaś Rzymianie polewali zwierzęta płonąca oliwą i puszczali w kierunku wojsk przeciwnika. Żywe pochodnie płoszyły słonie, które tratowały w panice własne wojska;
Boskie koty Już w 525r. p.n.e Persowie wykorzystali koty w ataku na Palezjum. Wypuszczone na polu bitwy boskie koty skutecznie powstrzymały Egipcjan przed strzelaniem, umożliwiając Persom zdobycie miasta;
Pijane słonie
Wykorzystywane powszechnie w dobie antyku podczas działań wojennych słonie (użył ich Pyrrus, Hannibal) często wpadały w panikę tratując co popadnie. Z ich lękami walczono pojąc zwierzęta alkoholem, pod wpływem którego były nie tylko mniej płochliwe ale także bardziej agresywne i znieczulone na zadawane im rany. Pijane słonie wykorzystywano także w czasach starożytnego Egiptu do tratowania Żydów;
Psy-żywe bomby
W czasie II wojny światowej, psy były szkolone przez wojska sowieckie do poszukiwania jedzenia pod czołgami. Dzięki takiej tresurze wczołgiwały się pod pojazdy nieprzyjaciela z założonym ładunkiem wybuchowym, wysadzając się wraz z nimi. Sposób nie był jednak skuteczny gdyż Niemcy szybko opanowali techniki ich rozbrajania i zabijania. Ponadto, psy często wchodziły pod czołgi radzieckie, których zapach był im lepiej znany;
Bombardujące mewy, które swoimi odchodami miały zaślepiać Peryskopy łodzi podwodnych wroga;
Kanarki wykrywające gaz bojowy
Ptaki towarzyszyły często żołnierzom podczas rekonwalescencji a także w okopach. Ich rola była prosta- umierały kiedy tylko w otoczeniu pojawiał się trujący ga
Muły-karetki
Podczas działań wojennych w 1944r. na skutek ulewnych deszczy nie było możliwości dotarcia do miejsc stacjonowania wojsk pojazdami gąsienicowymi. Amunicja, prowiant oraz transport rannych żołnierzy odbywał się za pomocą mułów. Zwierzęta dzięki swojej sile, wytrwałości i inteligencji doskonale wywiązały się z tego zadania, przypłacając niejednokrotnie służbę życiem.
„KRÓLIKI DOŚWIADCZALNE”
Poza batalistyką, bracia mniejsi przyczynili się do rozwoju wielu dziedzin nauki. Zwierzęta wysyłane były w kosmos zanim pojawił się w nim pierwszy człowiek, były obiektem eksperymentów genetycznych, nie wspominając już o tym, że na testach dokonywanych na nich stał cały przemysł farmaceutyczny oraz kosmetyczny. Choć potocznie przyjęło się używać określenia - „króliki doświadczalne”, nie tylko ten gatunek przysłużył się ludzkości w tej niejednoznacznej moralnie roli. Niewątpliwie, zasłużoną sławą okryła się -
Owca Dolly, która była pierwszym w historii genetyki zwierzęciem sklonowanym z komórek somatycznych dorosłego osobnika a ściśle biorąc – z komórek gruczołu mlekowego. Niestety, owieczka borykała się z szybko postępującymi schorzeniami, w związku z czym musiała zostać poddana eutanazji w wieku 6,5 roku. Ciekawostką jest zapewne, że imię nadane owieczce pochodzi od słynnej gwiazdy estradowej- Dolly Parton znanej z pokaźnego biustu
CZWORONOŻNI BOHATEROWIE
W przekazach literackich oraz rozmaitych źródłach historycznych zapisały się również zwierzęta, których czyny czy też odegrana rola sprawiły, że stały się legendą, choć w przypadku wielu spośród nich bardziej wymierne byłoby stwierdzenie, że – „padły ofiarą” sławy jaką zgotował im człowiek. Tak czy inaczej, stały się one częścią historii, o wielu z nich słyszeliśmy w mediach, a o niektórych uczono nas także w szkole. W poczet zwierzęcych bohaterów możemy zaliczyć między innymi:
Wilczycę kapitolińską, która z racji chronologii historycznej oraz legendarnych „zasług”, zajmuje zaszczytne, pierwsze miejsce w naszym zestawieniu. Jak głosi legenda - bez udziału osławionej wilczycy - nie byłoby Rzymu. To ona wykarmiła bliźniaków Romulusa i Remusa, z których pierwszy został założycielem miasta zaś sama wilczyca stała się jego symbolem;
Niedźwiedzia – Wojtka, o którym dzieci uczą w szkole podczas lekcji historii jest chyba najbardziej znaną i kultową postacią świata bohaterów zwierzęcych. Jako niedźwiadek został sprzedany polskim żołnierzom 2 Korpusu Polskiego przez Irańskiego pastuszka. Był maskotką żołnierzy gen. Andersa - 22 Kompanii Zaopatrywania Artylerii, z którą przeszedł cały szlak bojowy — z Iranu przez Irak, Syrię, Palestynę i Egipt do Włoch. Wojtek zasłynął z tego, że choć na początku trzeba go było karmić mlekiem z butelki, potem towarzyszył Polakom w bojach, pił piwo i palił papierosy z żołnierzami i demolował magazyny z zapasami żywności. Zasłużył się dla swoich kompanów tym, że nosił amunicję pod Monte Cassino. Po wojnie został umieszczony w zoo w Edynburgu, gdzie dożył 1963 roku;
Łajkę - była niemniej znaną aczkolwiek o wiele bardziej tragiczną postacią, a zarazem ikoną rosyjskiej propagandy sukcesu.
Suczka została schwytana na ulicach Moskwy i przekazana do Instytutu Medycyny Lotniczej, gdzie podobnie jak kilkanaście innych psów poddano ją badaniom związanym z eksploracją kosmosu. Po licznych testach została wytypowana do lotu Sputnikiem 2, który odbył się 3 listopada 1957 roku. Suczce nie udało się go przeżyć ponieważ prawdopodobnie zmarła z przegrzania lub stresu. Tak naprawdę jednak, misja nie zakładała jej sprowadzenia na Ziemię a po 10 dniach podróży kosmicznej miała ona zostać otruta;
Sierżanta Stubby, który był jedynym psem w historii jaki otrzymał tak wysoką rangę wojskową. Pies w typie amstaffa został przygarnięty przez Roberta Conroya, podczas ćwiczeń 102 pułku piechoty trwających na placu Uniwersytetu Yale, a następnie trafił ze swoim panem na front francuski. Psiak zasłużył się tym, że biorąc udział w siedemnastu bitwach i pozostając przez cały miesiąc pod ciągłym obstrzałem, ratował żołnierzy przed zatruciem gazami bojowymi, ostrzegał przed atakami artyleryjskimi i odszukiwał rannych;
Balto - pies, który uratował mieszkańców Nome na Alasce. W styczniu 1925r. miastu groziła epidemia błonicy. Wysłana po szczepionki wyprawa zakończyłaby się niepowodzeniem w związku ze ślepotą śnieżną przewodnika psiego zaprzęgu, gdyby nie postać wspomnianego syberiana huskiego- Balto. Pies doprowadził samodzielnie zaprzęg do miejsca docelowego dostarczając szczepionki a tym samym, ratując wiele ludzkich istnień;
Kurę Myrtle – zasłynęła z tego, że wraz ze swoim opiekunem - Patem Gloverem z 4-ej Brygady Spadochronowej wchodzącej w skład 1. Brytyjskiej Dywizji Powietrznodesantowej brała udział z kokach spadochronowych. Kurka przeszła szkolenie i jak podają źródła wykonała łącznie sześć skoków, kończących się samodzielnym lotem. Myrtle była pełnoprawnym członkiem 4. Brygady Spadochronowej; zginęła podczas desantu w bitwie pod Arnhem.
Cher Ami – gołąb, który był bohaterem I wojny światowej. Wsławił się tym, że pomimo odniesionych ran (m.in. utraty oka, odstrzelonej nogi) dostarczył wiadomość, dzięki której zdołano uratować amerykański Zagubiony Batalion. Dorobiono mu drewnianą nogę, z którą zdołał wrócić do USA. Po śmierci został wypchany i umieszczony w Smithsonian Institute w Waszyngtonie.
Bucefała - Bucefał (byczogłowy) był ulubionym ogierem Aleksandra Wielkiego. Ojciec dwunastoletniego Aleksandra - Filip II chciał kupić konia, lecz Bucefał okazał się zbyt narowisty. Młody wówczas Aleksander przekonał jednak ojca, że jeśli uda mu się okiełznać konia otrzyma go w prezencie. Aleksander dostrzegł, że koń boi się swojego cienia i wystarczyło obrócić zwierzę by go dosiąść. Aleksander Wielki przemierzył na Bucefale cały szlak swoich wojennych kampanii aż do Indii, gdzie zwierzę zmarło w bitwie nad Hydaspes. Ponoć koń miał być tak wytrenowany, że potrafił gryźć i kopać wroga.
Kasztankę - wprawdzie rozsławiona była raczej na terenie naszego kraju, niemniej znalazła ona swoje miejsce na kartach historii. Wizerunek klaczy widnieje na wielu obrazach oraz fotografiach upamiętniających postać marszałka. Po śmierci, która nastąpiła podczas transportu konia do Mińska Mazowieckiego, Kasztanka została wypchana i umieszczona w Belwederze.
Szympansa Ham – był pierwszym ssakiem naczelnym, który został wysłany w kosmos w ramach programu Mercury i z której to misji powrócił szczęśliwie po 17-stu minutach trwania podróży. Ham został wykupiony z rąk kłusowników przez siły powietrzne USA w wieku trzech lat (1959r.) i dożył 27 lat w ogrodzie zoologiczny, w Północnej Karolinie, gdzie zmarł 19.01.1983r. na zawał serca.
GWIAZDY POPKULTURY
Chyba każdy z nas wychowywał się na wzorcach mniej lub bardziej personifikowanych zwierzęcych bohaterów rozmaitych gatunków. Ich przygody, pouczające wydarzenia oraz moralizatorskie sentencje towarzyszyły nam na ekranach telewizorów, kin oraz kartkach książek przez całe dzieciństwo. Bohaterowie bajek uatrakcyjniali nasze dzieciństwo pod postacią maskotek, zabawek i stanowiąc temat przewodni gier.
Każde pokolenie kultywowało własnych zwierzęcych bohaterów, których postaci ewoluowały stosownie do rozwoju społecznego; pewne jednak postaci pozostały ponadczasowe, no bo któż nie zna np.:
Myszek – Miki oraz wielu innych gatunków z uwzględnieniem rybek oraz dzikich drapieżników.
ZWIERZĘTA-CYBORGI
Bohaterowie bajek, choć są fikcją, tworem wyobraźni stworzonym na potrzeby show-biznesu, niejednokrotnie nie wydają się mniej rzeczywiści niż ich realni odpowiednicy, którzy poddawani byli wymyślnym eksperymentom, których było stworzenie doskonałego cyborga. Wyposażone w urządzenia elektroniczne zwierzęta wyręczałyby człowieka w zadaniach przekraczających jego możliwości, wykorzystując naturalne predyspozycje zwierząt. Zwierzętom implantowano urządzenia elektroniczne, ukierunkowywane na działalność szpiegowską oraz militarna, jak np.: mikrofony, anteny, kamery, czujniki itp.
Miejmy nadzieję, że po przeczytaniu opisu kilku najbardziej spektakularnych przykładów, nie będziecie z niepokojem i podejrzliwością spoglądać na każdą pszczółkę lub karaluszka!
Koty-szpiedzy
należą chyba do jednych z najbardziej spektakularnych „tworów”, które przeszły do historii jako kosztowna porażka CIA. „Stworzone” one zostały w ramach przeprowadzanego w 1960r. eksperymentu – „Acoustic Kitty”. Naszpikowane urządzeniami szpiegowskimi wszczepianymi w rozmaite części ciała czworonogi poddawane były tresurze. Dzięki zaimplantowanym mikrofonom koty miały umożliwiać podsłuchiwanie rozmów w określonym miejscu, do którego były kierowane. Akcja zakończyła się jednakże kompletnym niepowodzeniem, gdyż pierwszy wypuszczony kot został potrącony przez samochód, zanim zdołał wypełnić powierzone mu zadanie;
Chrząszcze-cyborgi
W fazie eksperymentu pozostawać mają owady-cyborgi, czyli zdalnie sterowane chrząszcze, które są połączone z niewielkimi generatorami, przetwarzającymi ruchy ich skrzydeł na energię elektryczną. Sterowanie owadem byłoby możliwe na min 5m. Agencja DARPA dąży do stworzenia chrząszczy wyposażonych w urządzenia wywiadowcze lub czujniki chemiczne, wykrywające nawet minimalne ilości materiałów wybuchowych. Chrząszcze mogłyby być także wykorzystywane dzięki powyższej technologii do roznoszenia broni chemicznej lub biologicznej stanowiąc swojego rodzaju biologiczne „bombowce”.
Kto wie, czy kiedyś wyposażone w małe kamerki czy urządzenia podsłuchowe nie będą krążyły nad naszymi głowami.
Hybrid Insect Initiative
Jest programem,na podstawie którego urządzenia są wszczepiane larwom. Podczas przeobrażania obrastają one szybko rozwijającą się tkanką a dorosły owad staje się biologicznym nośnikiem urządzeń monitorujących;
Zdalnie sterowane gryzonie
W fazie eksperymentalnej pozostają prace nad implantacją w mózgach szczurów urządzeń elektronicznych, które na podstawie odbieranych sygnałów kierowałyby zachowaniem i reakcjami zwierzęcia. Największym problemem pozostaje obecnie opracowanie technologii pozwalającej na umieszczenie całego urządzenia wewnątrz organizmu, bez konieczności podłączania przewodów elektrycznych.
Czy opisane sytuacje są świadectwem na nierozerwalność więzi pomiędzy człowiekiem i zwierzęciem, współzależności pomiędzy gatunkami, dowodem na zgodne współistnienie czy też świadczą o tym, że człowiek jest istotą ukierunkowaną na własne potrzeby i gotową posunąć się do "zezwierzęcenia" w imię dbałości o interes gatunku „najwyższego” pozostawiamy ocenie historii. Jedna kwestia nie podlega dyskusji i należy o niej pamiętać – zwierzęta nie istnieją bez nas a my – bez nich!
Tutaj czekają zwierzęta, które potrzebują domu! Nie uszczęśliwisz ich wszystkich, ale możesz stworzyć nowe życie jednemu więc pochyl się nad ich losem i pomyśl o adopcji!
ciekawe artykuły dot. zwierząt