DAJ GŁOS!- CZYLI CO NALEŻY WIEDZIEĆ O SZCZEKANIU PSA
CZYM JEST SZCZEKANIE PSA
Każde zwierzę komunikuje się ze światem za pomocą różnych metod, jak np. mowa ciała, zostawianie śladów zapachowych oraz wydawanie rozmaitych dźwięków, które w połączeniu ze sobą stanowią kompletny przekaz. Szczekanie psa stanowi właśnie odpowiednik ludzkiego języka, z tą jednak różnicą, że do jego zrozumienia konieczna jest znajomość kontekstu "wypowiedzi psa" oraz połączenie jej z komunikatem niewerbalnym jaki wysyła pies. Podkreślić należy, że zachowanie to niekoniecznie jest jednoznaczne z agresją!
Szczekanie jest absolutnie naturalną formą zachowania u psa. Z powodu różnic osobniczych oraz wynikających z przynależności do danej rasy przybiera wprawdzie odmienne formy i nasilenie lecz nadal jest nieodłącznym atrybutem tego gatunku. Jest ono odpowiednikiem ludzkiej mowy, „psim językiem”, który stanowi narzędzie kształtowania postaw społecznych w obrębie gatunku, środek komunikacji a także sposób na wyrażanie emocji oraz ich rozładowywanie. W zależności od kontekstu sytuacji może ono sygnalizować określone rodzaje zachowania czworonoga.
Szczekanie jest sposobem szczególnie „przydatnym” w przypadku porozumiewania się z innymi osobnikami na duże odległości lub kiedy zwierzę pozostaje w izolacji i nie mają zastosowania inne formy komunikacji.
SKĄD SIĘ WZIĘŁO SZCZEKANIE
Szczekanie było jedną z wiodących cech, dla których człowiek udomowił psa. Wykorzystując naturalny instynkt, psy towarzyszące niegdyś ludziom informowały o potencjalnym niebezpieczeństwie oraz odstraszały intruzów. To właśnie owo szczekanie, stanowiło atrybut, dla którego pies stał się nierozłącznym towarzyszem człowieka i jego pomocnikiem. Szczekanie było przydatne także w kwestiach użytkowych, jak np. podczas polowań, pilnowania stad czy domostw. aby uzyskac pozadany efekt selekcjonowano rasy pod kątem ich skłonności używania sygnałów dźwiękowych. Konsekwencją takiego postępowania jest duże zróżnicowanie skłonności do głośnych zachowań u poszczególnych ras.
Obecnie, z racji tego, że rola psa uległa zmianie przestało ono być konieczne a niegdysiejszy atut psa stał się jego wadą, zachowaniem niepożądanym, które jest niwelowane przez człowieka. Oczekiwanym zachowaniem stał się natomiast brak nadmiernej reakcji na rozmaite sytuacje raz bodźce, często niezgodny z jego naturą lecz utrwalany na drodze wielopokoleniowej socjalizacji.
Zanim zatem zezłościmy się po raz kolejny na naszego czworonoga za jazgot wywołany dzwonkiem u drzwi, warto uświadomić sobie, że to my-ludzie, stworzyliśmy psa takiego, jakim jest, nagradzaliśmy za to, że nas ostrzega lub informuje wzmacniając te cechę a teraz oczekujemy, że za dotknięciem czarodziejskiej różdżki uda nam się pokonać naturę!
CO SPRAWIA, ŻE PIES SZCZEKA ?
Powodów szczekania jest wiele i są one ściśle związane z osobowością psa, jego predyspozycjami, stanem emocjonalnym (strach, podniecenie, radość itp.) oraz konkretną sytuacją (karcenie, ostrzeganie, pilnowanie itp.). Cel w jakim pies używa swojego głosu wynika bezpośrednio z określonej przyczyny. Każdy z powodów natomiast inicjuje inny typ wydawanych przez czworonoga dźwięków; różni je zarówno sposób artykułowania, jak i wysokość i każdemu towarzyszy inny przekaz niewerbalny, dzięki czemu znając psa możemy zrozumieć jego komunikat.
- Przyczyny emocjonalne
- Frustracja, tęsknota, czyli - „Jestem samotny, tak mi źle! Wróć już?!”
Podłożem tej formy szczekania jest frustracja odczuwana przez psa w związku z samotnością i separacją od właściciela oraz stres tym powodowany. Jej celem jest często przywoływanie swoich pobratymców lub właściciela oraz wyrażenie przygnębienia i żalu. Problem ten dotyczy często psów pozostawianych na wiele godzin w mieszkaniu, kojcu lub innym miejscu, w związku z czym zwierzę czuje się osamotnione i ma zaburzone poczucie bezpieczeństwa. Szczekanie psa powodowane takim stanem emocjonalnym przechodzi często w skowyt lub wycie i towarzyszą mu reakcje o podłożu nerwicowym, jak np. ślinienie, dyszenie, drgawki, nerwowe bieganie itp. Zachowania tego typu wskazują niejednokrotnie na głębsze problemy psa, u podłoża których leżą błędy socjalizacyjne, w wyniku których pies ma zaburzone poczucie bezpieczeństwa i jedynie obecność konkretnej osoby jest w stanie zapewnić im spokój.
- Pobudzenie, ekscytacja, czyli - „Oj, będzie się działo, jestem zwarty i gotowy!”
Szczekanie może być oznaką chwilowego pobudzenia wywołanego zarówno przeżyciami czy bodźcami negatywnymi, jak i pozytywnymi. Pies reaguje w ten sposób zarówno dając wyraz entuzjazmowi powodowanemu powrotem pana do domu czy sygnałem o wyjściu na spacer, jak i zaniepokojeniu – np. zachowaniem ze strony obcej osoby lub zbliżającym się psem.
Czworonóg szczeka wówczas okazując swoje podniecenie i gotowość do konkretnego działania.
- Radość i rozbawienie, czyli - „Ale o co chodzi, zabawa jest super!”
Poprzez szczekanie pies może okazywać swoją radość, chęć zabawy i entuzjazm. Towarzyszy mu zazwyczaj pobudzenie ruchowe, machanie ogonem, bieganie dokoła, skakanie i przejawianie chęci do zabawy albo innej formy aktywności, które nie wystarcza jednak psu do tego aby rozładować nadmiar pozytywnej energii, toteż korzysta on dodatkowo z formy dźwiękowej.
Ten typ szczekania jest często inicjowany przez skojarzenie z przyjemnym dla psa wydarzeniem, jak np. wyjście na spacer, zabawa czy jedzenie. Jakikolwiek „zwiastun” oczekiwanej sytuacji może powodować tego typu reakcję u czworonoga zwiastując jego stan rozbawienia.
- Strach, czyli - „Proszę, nie podchodź, boję się, daj mi spokój!”
Dotyczy to głównie psów pozbawionych pewności siebie, lękliwych, z zaburzonym poczuciem bezpieczeństwa, wycofanych. Szczekanie wywołane strachem możemy rozpoznać po tym, iż jest ono głośne, zawodzące a pies przejawia postawę atakującą po czym wycofuje się na bezpieczną odległość; kiedy natomiast atakowany przeciwnik zareaguje na zaczepkę strachliwy pies ucieka w popłochu lub wykazuje objawy paniki.
- Znudzenie i monotonia, czyli - „Nudzi mi się, jest tam kto? Niech ktoś cos zrobi!”
Jak twierdzą behawioryści, szczekanie nie musi być wywołane przez konkretny bodziec ale również dobrze może ono być reakcją na nudę.
Życie psa toczy się często jednostajnym rytmem i dominuje w nim brak urozmaicenia, rutyna oraz samotność a także brak aktywności. Brak zajęcia wywołuje szereg zachowań destrukcyjnych a także m.in. szczekanie bez wyraźnego powodu, niszczenie przedmiotów. Pies nie przejawia symptomów innych problemów, nie wykazuje oznak stresu, frustracji, rozbawiania itd.; po prostu – wypełnia on sobie swój czas.
- Chęć zwrócenia na siebie uwagi, czyli - „Ej! Ktoś się mną zajmie w końcu?! Ja tu jestem i czekam!”
Celem hafania jest także często chęć zainteresowania sobą otoczenia, pozyskanie kogokolwiek do głaskania lub innej formy zwrócenia na siebie uwagi. Zwierzak prowokuje do zajęcia się nim na szereg rozmaitych sposobów, np. gryząc przedmioty, ostentacyjnie nosząc kapcie, zaczepiając łapą itd. aż do czasu uzyskania pożądanej reakcji. Szczekanie ukierunkowane na ten cel jest zazwyczaj piskliwe, wysokie z krótkimi okresami oczekiwania na reakcję otoczenia.
- Szczekanie pełniące określoną funkcję
- Informowanie, czyli- „Oj, coś się chyba będzie działo, lepiej sam zobacz!”
Szczekanie może pełnić rolę informacyjną – psy bardzo często zachowują się w ten sposób w celu zaalarmowania nas, o sytuacji która je niepokoi, np., że zbliża się obcy ale i kiedy coś zwróci jego uwagę i pragnie podzielić się tym z nami. Reakcja ta nie zdradza nam zamiarów psa a jest jedynie sygnałem ostrzegawczym i przejawem czujności zwierzęcia. Trudno jednoznacznie przewidzieć po tego typu szczekaniu bez znajomości zwierzęcia, czy jego zamiary są pokojowe czy wręcz przeciwnie; celem psa jest po prostu powiadomienie nas o czymś, pobudzenie naszej czujności oraz zachęcenie do podjęcia działań.
- Obrona terytorium, czyli - „Nie podchodź, ja tu pilnuję, to moje miejsce!”
Spowodowane jest próbą naruszenia terytorium wyznaczonego przez psa. Za swoje terytorium pies może uważać zarówno teren posesji, jak i legowisko czy swoją zagrodę, do których dostępu broni. Wydawany w takich sytuacjach przez psa odgłos jest niski, połączony z warczeniem, przerywany a pozostawiony bez stanowczej reakcji może prognozować atak ze strony psa.
- Ostrzeganie, czyli - „Nie radzę, lepiej przestań!”
Szczekanie może pełnić także rolę ostrzegawczą; jest ono wówczas wolniejsze i o niższej tonacji.
Istotna jest w tym przypadku postawa ciała psa, która stanowi uzupełnienie komunikatu odnośnie zamiarów zwierzęcia lub też sygnalizuje gotowość do ewentualnego ataku z jego strony. Charakterystycznymi symptomami towarzyszącymi szczekaniu ostrzegawczemu są: najeżona sierść, napięte mięśnie, sztywna postawa i szczekanie połączone z warczeniem. Pies ostrzega szczekaniem m.in. w sytuacji odczuwanego zagrożenia, np. zbliżającym się obcym, kiedy ktoś próbuje odebrać mu smakołyk albo wyegzekwować zachowanie niezgodne z "decyzją" czworonoga. Przekaz tego szczekania jest jasny a brak właściwej reakcji na ostrzeżenie może prowadzić do ataku.
- Reprymenda, czyli - „Tak nie wolno!”
Jest to charakterystyczne, pojedyncze szczeknięcie często stosowane przez sukę w odniesieniu do swoich szczeniąt, którego celem jest skarcenie i socjalizacja.
- Groźba, czyli - „Nie radzę, nie chcę się kłócić ale jak nie przestaniesz to oberwiesz!”
Szczekanie może być formą groźby w celu odstraszenia innych zwierząt lub ludzi. Pies szczekający w ten sposób unika konfrontacji lecz zmuszony do niej może zaatakować.
CO ZROBIĆ KIEDY JEDNAK SZCZEKANIE NAM PRZESZKADZA?
Jako, że pies i szczekanie wiążą się ze sobą nierozerwalnie, nie można oczekiwać a zwłaszcza negować tego, iż używają one psiego języka. Zrozumiałym jest jednak, że nadużywanie psiej mowy może być uciążliwe i niekoniecznie musi podobać się naszym sąsiadom a psy nadużywające swojego głosu postrzegane są jako źle socjalizowane bądź niezrównoważone.
Jeśli chcesz zminimalizować problem nadmiernego ujadania:
- Wybierz odpowiednią rasę- nie kieruj się wyglądem!
Wiele ras szczekanie ma wpisane w zestaw cech użytkowych, co ma miejsce np. w przypadku psów myśliwskich czy pilnujących. Głośne zachowanie było u nich cechą utrwalaną i pożądaną, w związku z czym próby wyplenienia takich pierwotnych instynktów są działaniami przeciwko naturze z góry skazanymi na niepowodzenie.
Przed podjęciem zatem decyzji o przysposobieniu psa, warto prześledzić historię wybranej rasy, jej pierwotne przeznaczenie, które są ściśle związane z predyspozycjami do określonych zachowań i skorygować swój wybór nie zakładajac, że systematyczną pracą uda nam się oduczyć psa hałaśliwego zachowania. przy takim założeniu nie będziemy szczęśliwi ani my, ani tym bardziej nasz pies.
- Dostosuj swoją reakcję i oddziaływania do sytuacji w jakiej pies szczeka
Obserwuj okoliczności w jakich pies nadużywa swojego daru, sytuacje jakie towarzyszą szczekaniu aby skutecznie im przeciwdziałać. Psy szczekają najczęściej z określonego powodu i w określonym celu, więc aby skutecznie temu przeciwdziałać należy poznać przyczynę. Nie ma uniwersalnej recepty ani panaceum na nadmierne szczekanie; metody pracy z ujadającym czworonogiem wynikają ściśle z powodów i okoliczności towarzyszących hałaśliwym reakcjom i zaspokojeniu potrzeb zwierzęcia i tak np.:
- Jeśli pies szczeka z powodu, samotności i tęsknoty – zapewniamy mu odpowiednią dawkę ruchu oraz urozmaiconych zajęć, zabaw z innymi psami, psich sportów itp. Często w takich sytuacjach pomocne bywa pozostawianie włączonego odbiornika – radia itp. stwarzające psu poczucie obecności domowników.
- W przypadkach psów ujadających z tęsknoty niejednokrotnie wskazana jest praca z behawiorystą; problem ten bowiem może wskazywać na istotne błędy w socjalizacji i brak poczucia bezpieczeństwa wymagające ukierunkowanych ćwiczeń.
- Psy ujadające w wyniku podniecenia, egzaltacji czy rozbawienia- wymagają wysiłku ale w odróżnieniu do poprzednich- jednostajnego, monotonnego jak np. długi spacer lub bieganie przy rowerze, zapewniających zmęczenie i jednocześnie wyciszenie.
- Osobniki nadużywające szczekania w obronie terytorium wymagają określonych metod postępowania. Pamiętajmy, że pies „czuje się odpowiedzialny” za pilnowanie terenu jeśli powierzymy mu taką funkcję, a więc pozostawimy mu określony teren pod wyłączną opieką. Jeżeli nie chcemy aby pies wczuwał się w rolę stróża i pragniemy zdjąć z niego poczucie tego obowiązku, pierwszą zasadą jest niepozostawianie go na podwórzu samego. Izolujemy zatem psa w domu lub odosobnionym miejscu kiedy nie ma nas w pobliżu.
- Psa szczekającego ze strachu korygujemy upomnieniem lub bodźcem odwracającym uwagę; może być to np. pociągnięcie smyczy, pokazanie mu ulubionego przedmiotu, wydaniem komendy na której będzie musiał się skupić. Podstawowym celem takiego działania jest odwrócenie uwagi psa od powodu jego lęku poprzez przekierowanie jej na inne czynności. Istotne jest aby każdą pożądaną reakcję natychmiast nagradzać utrwalając ją w ten sposób.
- Osobnikom szczekającym z powodów nudy zapewniamy urozmaicony ruch aby je zmęczyć a następnie pozostawiamy im gryzaki lub zabawki, którymi będą mogły wypełnić swoją bezczynność.
3. Metody prawidłowej socjalizacji i treningu
Prawidłowo prowadzona socjalizacja pozwala w znacznym stopniu zminimalizować problem nadmiernego szczekania i skutecznie przeciwdziała nasilaniu i utrwalaniu niepożądanego zachowania. Oto kilka wiodących metod i zasad, które warto stosować: Opinie na temat stosowania urządzeń elektronicznych działających na zasadzie impulsu mają swoich zagorzałych przeciwników i tyleż samo zwolenników. Z pewnością są one urządzeniami skutecznymi i przy rozsądnym ich użytkowaniu mogą być doskonała techniką wspomagającą, w założeniu jednak, że nie zastąpią one prawidłowo prowadzonej socjalizacji i kontaktów z panem.
Najpopularniejszymi urządzeniami modyfikującymi nadmierną hałaśliwość psów dostępnymi na rynku są:
- Nie wzmacniamy niepożądanego zachowania- a wiec, nie głaszczemy ani nie podajemy smakołyka szczękającemu psu w przekonaniu, że uda nam się go uspokoić
- Zapewniamy odpowiednią ilość ruchu, zajęć oraz aktywności dostosowanej do rasy i zapotrzebowań osobniczych (spacery, psie sporty, zabawy)
- Zapewniamy prawidłową socjalizację w odniesieniu do obcych; nie izolujemy od gości, zapewniamy kontakt z obcymi i negujemy oszczekiwanie
- Oswajamy psa z koniecznością pozostawania samemu w domu;
- Od wczesnego szczenięctwa zamykamy pupila na krótki czas w sąsiednim pomieszczeniu stopniowo wydłużając czas
- Pozostawiamy psa samego w domu o różnych porach dnia; na początku na kilka minut, po czym stopniowo wydłużamy czas naszej nieobecności nie wprowadzając regularności ani rytmu w pozostawianiu zwierzęcia samego. Wszelkie próby szczekania na bieżąco ganimy nagradzając spokój
- Pamiętajmy, że nasza nieobecność w domu powinna być odbierana przez psa jako coś bez znaczenia a zatem przed wyjściem traktujemy pupila „normalnie”, nie poświęcając mu ani więcej ani mniej uwagi, zainteresowania czy pieszczot niż podczas kontaktów w ciągu całego dnia. Nadmierne lekceważenie zwierzęcia może być przez nie odebrane jako kara a tym samym źle kojarzone z koniecznością pozostawania samemu. Przesadne natomiast pieszczoty wzmagają poczucie osamotnienia i tęsknoty; te same zasady stosujemy także podczas powrotu do domu.
- Oduczamy reagowania na pukanie lub dzwonek do drzwi; trenujemy z czworonogiem oswajając go z danym odgłosem. Można w tym celu np. nagrać dźwięk dzwonka i odtwarzać psiakowi a brak reakcji na jego dźwięk zawsze nagradzamy
- Od pierwszych tygodni życia pracujemy nad ustaleniem jasnych zasad, które zachowania są pożądane, a które nie i postępujemy konsekwentnie. Najmniejsze odstępstwo od przyjętych reguł może spowodować regres w treningu
- Nagradzamy pożądane zachowania, w tym przypadku spokój i opanowanie, smakołykami lub pochwałą i pieszczotami; ignorujemy te formy, których nie pochwalamy. Pamiętamy, że reakcja na niepożądane formy zachowań stanowi niejednokrotnie nagrodę dla psa w postaci naszej uwagi
- Skuteczne jest nauczenie psa prawidłowego reagowania na komendę; naukę musimy rozpocząć od nauczenia psa szczekania na komendę a w następnym kroku dopiero przyswajamy komendę uciszającą, np.: „cicho”, „sza” czy inny efekt dźwiękowy. Nagradzamy oczywiście pożądane zachowanie smakołykiem i pochwałą
4.
Urządzenia antyszczekowe
Opinie na temat stosowania urządzeń elektronicznych działających na zasadzie impulsu mają swoich zagorzałych przeciwników i tyleż samo zwolenników. Z pewnością są one urządzeniami skutecznymi i przy rozsądnym ich użytkowaniu mogą być doskonała techniką wspomagającą, w założeniu jednak, że nie zastąpią one prawidłowo prowadzonej socjalizacji i kontaktów z panem.
Najpopularniejszymi urządzeniami modyfikującymi nadmierną hałaśliwość psów dostępnymi na rynku są:
- Ultradźwiękowe stacje antyszczekowe; działają na zasadzie emisji ultradźwięków, które są nieszkodliwe i niesłyszalne dla ludzi a stanowią nieprzyjemne doznanie dla psa. Dźwięk ustaje kiedy pies przestaje szczekać. Na rynku dostępne są obecnie stacje w rozmaitych formach, montowane na zewnątrz oraz do użytku wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych
- Obroże antyszczekowe, które działają na zasadzie połączonych impulsów dźwiękowych i elektrostatycznych, wibracji lub wyłącznie elektrostatycznych, z regulacją natężenia emitowanych sygnałów. Impuls uruchamiany jest poprzez sygnał jakim jest szczeknięcie i nie odpowiada na inny typ dźwięków. Urządzenia te mają tyle samo zwolenników co przeciwników. Na pewno nie powinny być one wykorzystywane jako forma kary i być stosowane trwale a jedynie w celach treningowych.
ciekawe artykuły dot. zwierząt