Okres związany z ciążą oraz porodem i karmieniem szczeniąt jest etapem w życiu suki, w którym mają miejsce wzmożone procesy metaboliczne, ukierunkowane na rozwój oraz wykarmienie potomstwa. Istotna jest nie tylko ilość podawanego w tych okresach pożywienia ale także jego skład, który powinien różnić się od stosowanego w codziennej diecie i zawierać zwiększone ilości poszczególnych składników zależnie od etapu związanego z rozrodem. Ponadto, dieta różni się w zależności od okresu związanego z macierzyństwem; inne wymogi przedstawia organizm przed zapłodnieniem, inne w poszczególnych fazach przebiegu ciąży a jeszcze inne w okresie połogu i karmienia, toteż każdy z tych okresów zostanie scharakteryzowany oddzielnie.
Wbrew pozorom, jest to okres równie istotny pod względem żywieniowym dla prawidłowego przebiegu cyklu rozrodczego co pozostałe. W tym czasie ma miejsce przygotowywanie organizmu do podjęcia ogromnego wysiłku, jakim jest wydanie na świat potomstwa. Wszelki niedobory, zarówno kaloryczne, jak i składnikowe, organizm interpretuje jako brak gotowości do prokreacji. W związku z powyższym, suki posiadające niedobory maja nieregularne cieczki, cykle bezowulacyjne, tzw.: ”ciche ruje” a w efekcie wykazują obniżoną zdolność do zapłodnienia oraz niską liczebność miotu. Doskonała kondycja fizyczna i psychiczna suki przed planowaną ciążą jest czynnikiem niezbędnym dla prawidłowego przebiegu samego procesu zapłodnienia, jak i rozwoju ciąży. Zła kondycja suczek przed porodem, jak wykazują obserwacje lekarzy weterynarii oraz prowadzone w tym zakresie badania, powoduje zarówno to, iż szczenięta rodzą się słabe i drobne. Zdecydowanie częściej maja także miejsce zaburzenia poporodowe (np. rzucawka) oraz przypadki gorszej mleczności. Szczenięta bywają też apatyczne i mało ruchliwe. W takich miotach odnotowuje się również dużo większą śmiertelność. Podkreślenia jednak wymaga fakt, iż suka nie może być również zbyt otyła; stan otłuszczenia organizmu powoduje często problemy w trakcie porodu z uwagi na zbyt słabe skurcze macicy.
Podczas przygotowywania suki do porodu przed cieczką podejmujemy działania żywieniowe, których celem jest doprowadzenie suki do optymalnej kondycji; suki otyłe powinny zatem nieco schudnąć, zaś mające niedowagę – powinny zostać dokarmione wzbogaconą w składniki odżywcze dietą.
Bezpośrednio przed kryciem;
W okresie tym generalnie utrzymujemy poziom żywienia zabezpieczający potrzeby bytowe suki. Aby zwiększyć prawdopodobieństwo zapłodnienia suki oraz utrzymania i normalnego przebiegu jej późniejszej ciąży, pożądane jest zastosowanie metody tzw. „flushing”. Polega ona na zwiększeniu ilości białka i kalorii podawanych w karmie przed kryciem (na kilka dni przed), a także przez kilka dni po kryciu. Zabieg ten ma na celu zwiększenie plenności. Taka praktyka korzystnie wpływa zarówno na produkcję odpowiedniej ilości zdrowych komórek jajowych, jak i na jakość oraz zdrowotność błony śluzowej macicy, w której zagnieżdżą się zapłodnione komórki jajowe; zwiększenie podaży białka korzystnie wpływa na zagnieżdżenie zarodków w śluzówce macicy. Zwiększamy w diecie dawkę wit. A i E witaminy z grupy B a szczególnie wit. B1, której niedobór prowadzi do niepłodności oraz B12, odpowiadającej za masę urodzeniową szczeniąt. Wit A wpływa na czynność jajnika. Jej poziom powinien być wyższy zarówno bezpośrednio przed kryciem i po nim, jak i przez całą ciążę.
Okres ciąży trwa u suki 9 tygodni. Zapotrzebowanie energetyczno-mineralne ciężarnych suk określone jest dwoma zasadniczymi czynnikami:
W pierwszej połowie ciąży, czyli do ok.5 tygodnia, suki powinny być żywione są na poziomie zapotrzebowania bytowego. Ich dieta musi jednak zawierać wszystkie niezbędne do prawidłowego funkcjonowania dorosłej suki składniki odżywcze, w tym odpowiednio zbilansowane białka, tłuszcze, węglowodany, sole mineralne i witaminy Przyszła mama powinna dostawać podstawową wysokiej jakości karmę bytową odpowiednio zbilansowaną i o odpowiedniej zawartości witamin, mikro i makroelementów. Należy o tym pamiętać zwłaszcza, kiedy samodzielnie przygotowujemy suczce pożywienie. Nadal utrzymujemy zwiększoną podaż witamin, których niedobory mogą spowodować anomalie rozwojowe płodu. Istotne znaczenie odgrywa m.in. witamina E, która działa jako antyutleniacz i utrzymuje stabilizację błon komórkowych chroni płody przed resorpcją. Chemiczna nazwa tej witaminy to tokoferole - wywodzi się z greckiego słowa znaczącego -''wydawać na świat potomstwo. Jeśli suka jest karmiona dobrej jakości karmą, przeznaczona dla suk ciężarnych i szczeniąt, nie suplementujemy diety dodatkowymi preparatami witaminowymi. O wszelkich dodatkach w tym przypadku powinien decydować indywidualnie lekarz weterynarii.
Przyrost wagi suki w tym okresie nie powinien przekroczyć 10% jej optymalnej masy ciała.
W drugiej połowie ciąży konieczne jest stopniowe zwiększanie ilości karmy z uwagi na fakt, iż zaczyna drastycznie wzrastać zapotrzebowanie na substancje odżywcze a szczególnie budulcowe. Jest to związane z szybkim wzrostem płodów. W tym okresie zapotrzebowanie na składniki odżywcze oraz kaloryczność jest o 150-200% większe od bytowego, a suka zwiększa swoją masę o 15-25%.
Pod koniec ciąży zapotrzebowanie na energię wzrasta o 25-50%, czyli ok. 0,15 MJ/kg masy ciała suki zaś na białko od 6,0 g do 7,5g na kg masy ciała.
Ilość jedzenia podawanego w drugiej połowie ciąży należy zwiększać powoli i stopniowo. Dobową porcję pożywienia powinniśmy podzielić na kilka mniejszych posiłków – 3-6, zamiast jednego czy dwóch dużych w ciągu dnia. Istotnym aspektem jest to, aby w miarę rosnącego zapotrzebowania suczki zwiększać kaloryczność oraz odżywczość karmy a nie jej ilość; zbyt duże porcje pożywienia bowiem, przy wypełnieniu jamy brzusznej rosnącymi płodami prowadzą do dyskomfortu spowodowanego uciskiem wypełnionej macicy na narządy wewnętrzne. Dlatego też zalecane są karmy dedykowane szczeniętom i sukom ciężarnym, które w mniejszych ilościach zaspokajają zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze.
Należy również mieć na uwadze, iż jak twierdzą lekarze weterynarii - nadmierne spożywanie tłuszczów przez suki w okresie ciąży, bez odpowiedniego udziału węglowodanów, znacznie zmniejsza późniejszą przeżywalność szczeniąt.
Kilka dni przed spodziewanym porodem suka może stracić apetyt i odmówi przyjmowania większej ilości pożywienia. Trzeba w tym okresie zwrócić uwagę na prawidłowość i regularność wypróżnień. W razie problemów podajemy przyszłej mamie olej lub tran, co ułatwi regulację tych procesów oraz będzie wspomagać utrudnioną uciskiem płodów perystaltykę jelit.
Szczególnie niebezpieczne jest podawanie suce w ciąży wapnia. Zbyt duża podaż wapnia powoduje zahamowanie czynności przytarczyc. To z kolei uniemożliwia mobilizacje wapnia podczas porodu i może to doprowadzić do atonii macicy lub tężyczki poporodowej.
Nie stosujemy w tym okresie karm mogących zawierać podroby zwierzęce , a w szczególności narządy płciowe , głowy, mózgi , nadnercza , tarczyce. Zawarte w tych narządach hormony mogą zaburzać przebieg ciąży.
Po urodzeniu szczeniąt i rozpoczyna się okres karmienia ich przez sukę – zwany popularnie laktacją, który trwa ok 7 tyg. W dalszym ciągu jest to się czas wzmożonego zapotrzebowania na wysokowartościowy pokarm. Wynika to zarówno z konieczności regeneracji po odbytym porodzie oraz powrotu do stanu fizjologicznego narządów rozrodczych, jak i konieczności pokrywania potrzeb pokarmowych szczeniąt.
Organizm samicy w czasie ciąży nie tworzy rezerw, które mogłyby być wykorzystane w czasie laktacji. Suka musi więc pokrywać tak wysokie zapotrzebowanie pokarmowe na bieżąco, bezpośrednio z pobieranego pokarmu. Jest ono zależne od wielkości suki i ilości szczeniąt w miocie jakie musi ona wykarmić. Zasadniczo zapotrzebowanie na składniki odżywcze karmiącej suki jest porównywane do potrzeb żywieniowych jakie występują w drugiej połowie ciąży. W dalszym ciągu wymagana jest wysoka zawartość białka i kaloryczności w karmie a dawkę dzienną powinno się nadal dzielić na kilka porcji podawanych w ściśle określonych porach aby ułatwić przyswajalność składników odżywczych i umożliwić suczce szybszą regenerację. Dzięki podziałowi dziennej porcji na kilka posiłków unikamy także obciążania układu pokarmowego zbyt dużymi ilościami pożywienia.
Uznaje się szacunkowo, że około 3-4 tygodnia po porodzie, czyli w szczycie laktacji kiedy suka produkuje największą ilość mleka (ok 4% masy ciała), zużywa tyle energii w ciągu doby, ile potrzebowałaby do przebiegnięcia 60 km. W ciągu jednej doby, suka średnio wydziela mleko na poziomie ok.3,5 % masy ciała co jest jednoznaczne z tym, że np. suka dużej rasy produkuje ok. 3 litrów mleka dziennie.
Zapotrzebowanie energetyczne suki wyrażane jest jako wielokrotność zapotrzebowania bytowego tzw. intensywność lub poziom żywienia. Dla poszczególnych przedziałów wielkości suki wynosi ono:
Po porodzie miewają miejsce sytuacje utraty apetytu u świeżo upieczonej mamy, pomimo, iż jej potrzeby pokarmowe wzrastają. Karmiąca suka nie powinna jednak stracić zbyt dużo na wadze. Jeśli utrata masy ciała jest znacząca oznacza to, że pokarm, który otrzymuje nie pokrywa w pełni zapotrzebowania na składniki odżywcze.
Dieta dla suk w okresie laktacji musi być bogata w tłuszcze i białko; kilkukrotnie wzrasta przede wszystkim zapotrzebowanie na białko. Istotne jest także zapewnienie jej optymalnych dawek mikroelementów a zwłaszcza wapnia i niezbędnych kwasów tłuszczowych (DHA). Właściwie opracowana receptura karmy sprzyja produkcji odpowiednich ilości wartościowego mleka, a co za tym idzie zapewnia zaspokojenie potrzeb bytowych i właściwy rozwój szczeniąt. Należy jednakże zachować umiar w podaży pokarmu i kontrolować przyrost wagi u suki. Stwierdzono bowiem, że przekarmianie suk w okresie laktacji może powodować powstawanie alergii na mleko matki u szczeniąt z uwagi na zbyt dużą zawartość w nim białka i tłuszczu.
W okresie laktacji wzrasta także zapotrzebowanie suki na wodę w związku z czym konieczne jest zapewnienie jej stałego dostępu do miski z czystą i świeżą wodą.
W celu zapewnienia prawidłowo zbilansowanej diety sukom będącym w ciąży oraz karmiącym ważna jest podaż zbilansowanych dawek poszczególnych mikroelementów oraz witamin. Jeśli nie podajemy gotowej, zbilansowanej karmy przeznaczonej dla suk szczennych lub karmiących, konieczne jest zadbanie o to, aby samodzielnie opracowana dieta była prawidłowo zbilansowana także pod względem zawartości witamin. W menu muszą znaleźć się takie produkty, jak:
ciekawe artykuły dot. zwierząt