Sterylizacja

DEFINICJA

Sterylizacja to zabieg przeprowadzany u suk, polegający na wycięciu jajników oraz macicy, zaś kastracja to zabieg przeprowadzany u psów, polegający na usunięciu jąder i najądrzy. Efektem tego zabiegu jest nieodwracalna bezpłodność zwierzęcia. Wysterylizowana samica nigdy już nie będzie miała potomstwa, cieczki lub rui, wykastrowany samiec nie będzie więcej odczuwał popędu płciowego ani nie będzie mógł płodzić potomstwa. Zwierzęta wracają do zdrowia w ciągu kilku dni po zabiegu.

CZAS

Sterylizacja może być przeprowadzana teoretycznie w każdym wieku zwierzęcia, niemniej przy ustalaniu terminu jej przeprowadzenia winniśmy kierować się wskazaniami weterynarza. Najlepiej jest sterylizować/kastrować zwierzę młode, w dobrej kondycji zdrowotnej. Wskazania odnośnie optymalnego terminu do przeprowadzenia sterylizacji są różne i często dyktowane rozbieżnymi wynikami badań oraz stworzonymi na nich teoriami. Niektóre źródła opierają się na twierdzeniu, iż im młodsze jest zwierzę, tym oczekiwany efekt sterylizacji jest lepszy; inne z kolei podkreślają, że zbyt młodo poddawane takiemu zabiegowi samce, są w większym stopniu narażone na nowotwory oraz osteoporozę, niż niewysterylizowane osobniki. Powodów tego upatruje się w tym, iż pozbawienie organizmu testosteronu uniemożliwia zamkniecie komórek odpowiedzialnych za rozwój fizyczny organizmu oraz powoduje zmiany w gospodarce hormonalnej, skutkujące w przyszłości osteoporozą. Opozycyjne z kolei badania dowodzą, iż nie do końca jest to prawdą, gdyż w przypadku kastracji funkcje brakujących organów wydzielniczych po części przejmuje przysadka mózgowa, co pozwala na zachowanie równowagi hormonalnej organizmu. Niewątpliwie, przy wyborze terminu należy kierować się kwestią rasy oraz płci i dobierać go bardzo indywidualnie aby korzyści płynące ze sterylizacji były optymalne dla zwierzęcia. Przybliżony wiek, w którym dokonuje się zabiegu sterylizacji to:

• u samców:
  • koty powyżej 6-8 miesięcy
  • psy powyżej 7-12 miesięcy.
• u samic:
  • przed pierwszą rują czy cieczką, w wieku 5-6 miesięcy
  • miesiąc po rui czy cieczce

Jak wskazują przeprowadzane badania, suki najlepiej sterylizować tuż przed pierwszą cieczką lub miesiąc po niej, gdyż dzięki temu zabieg niemal w stu procentach chroni ją przed ewentualnym zachorowaniem na nowotwór gruczołu mlekowego. Sterylizacja przed zakończeniem okresu rozwoju nie ma żadnego negatywnego wpływu na rozwój psychiczny i fizyczny zwierząt; nie należy jednakże przeprowadzać sterylizować w czasie trwania cieczki.

Nie jest prawdą, że przed sterylizacją suka powinna dostać cieczkę gdyż nie jest do przeprowadzenia tego zabiegu wymagany pełen cykl rozpłodowy.

Nie jest natomiast przeciwwskazaniem dla sterylizacji ciąża, nawet zaawansowana. Zabieg taki stanowi jednocześnie formę aborcji oraz sterylizacji, która w ogólnej ocenie niesie za sobą mniejsze ryzyko powikłań niż aborcja farmakologiczna.

W przypadku zwierząt w podeszłym wieku, zasadniczym wyznacznikiem powinien być ogólny stan zdrowia zwierzęcia z uwzględnieniem przeciwwskazań do zastosowania znieczulenia czy samej operacji.

Jeżeli zwierzę jest po porodzie sterylizacja jest możliwa po ustaniu laktacji.

Wskazania do przeprowadzenia sterylizacji u psów możemy podzielić na 4 grupy:

1. antykoncepcja, która stanowi istotny aspekt przeciwdziałania niekontrolowanym narodzinom zwierząt domowych (głownie psów i kotów) a tym samym pośrednio nasilaniu się zjawiska bezdomności
2. wskazania behawioralne, czyli – niwelowanie lub ograniczanie niepożądanych i uciążliwych zachowań (włóczęgostwo, nadmierna aktywność płciowa, agresywność, itp.),
3. względy medyczne: choroby jąder, prostaty, wnętrostwo oraz niektóre inne stany patologiczne (np. gruczolaki okołoodbytowe, przepuklina kroczowa), ropomacicze, zmiany nowotworowe w obrębie układu rozrodczego
4. profilaktyka nadmienionych chorób, która jest zawsze korzystniejsza i skuteczniejsza niż proces ich leczenia, którego efekty nie zawsze są zadowalające.

WADY STERYLIZACJI:

1. Nieodwracalność
   wysterylizowane zwierzę nie będzie już nigdy mogło pełnić funkcji rozrodczych toteż zabieg ten wykluczony jest w przypadku osobników przeznaczonych do hodowli.
    
2. Ryzyko związane z narkozą
   Istnieje, jak przy każdym zabiegu wykonywanym w znieczuleniu ogólnym. W celu jego zminimalizowania przed każdą operacją zwierzę trzeba dokładnie przebadać, również kardiologicznie a zwierzę powinno znajdować się w dobrej kondycji fizycznej. Obecnie dostępne są nowoczesne środki do znieczulania ogólnego, np. narkoza wziewna, która jest zabiegiem droższym lecz bezpieczniejszym dla zwierząt obciążonych wadami serca.
    
3. Możliwość wystąpienia skłonności do nadwagi
   Zwierzęta poddane sterylizacji mają zwiększone skłonności do przybierania na wadze. Istotną kwestią jest w tym przypadku dbałość o stabilną masę ciała poprzez dobór odpowiedniej karmy, wielkość porcji oraz zapewnienie koniecznej dawki ruchu. wysterylizowanych suk może wystąpić nietrzymanie moczu
    
4. Nietrzymanie moczu u suk
   Jest to rzadka przypadłość i zdarza się u 2 % wysterylizowanych suczek. Nie jest to poważna dolegliwość, a łatwo jej zaradzić, regularnie aplikując zwierzęciu lek regulujący pracę zwieracza cewki moczowej.
    

KORZYŚCI PŁYNĄCE ZE STERYLIZACJI:

Wprawdzie, jak każdy zabieg chirurgiczny, sterylizacja obarczona jest pewnym ryzykiem niemniej zakres korzyści płynących z jej przeprowadzenia jest nieporównywalnie dłuższy niż ewentualnych powikłań co postaramy się Państwu uzmysłowić zachęcając do racjonalnego potraktowania tematu.

Pozytywne aspekty dotyczą, wbrew panującym powszechnie opiniom, zarówno w osobników płci męskiej jak i żeńskiej gdyż zarówno psy, jak i suczki mają swoje płciowe przypadłości w aspekcie medycznym, jak i behawioralnym, którym staramy się zapobiegać. Bez wątpienia, sterylizacja jest nieocenionym sprzymierzeńcem w walce z narastającym problemem bezdomności zwierząt domowych.

Samice

ochrona samic przed ropomaciczem

To najczęściej wymieniany argument do wykonywania zabiegu sterylizacji u suk. Ropomacicze może się przytrafić każdej suczce, bez względu na jej wiek a także kwestię macierzyństwa. Nie jest prawdą, iż dotyczy ono wyłącznie suk, które nie wydały potomstwa. Niewielkie znaczenie ma w pojawianiu się tej przypadłości również ogólna kondycja fizyczna suki oraz jej stan zdrowia. Ropomacicze jest poważnym i groźnym dla życia schorzeniem, z często niepomyślnymi rokowaniami w jej leczeniu, trudnym do wczesnej diagnostyki zazwyczaj i tak doprowadzającym do zabiegu sterylizacji, z tą jednak różnica, że na ratunek może być już byt późno. Osłabione zwierzę ciężej znosi obciążenia związane z zabiegiem i znieczuleniem. Sterylizacja natomiast chroni przed ropomaciczem zupełnie, ponieważ podczas zabiegu macica jest usuwana.

uniknięcie nowotworów narządów rodnych samic

usunięcie tych narządów likwiduje siłą rzeczy zagrożenie wystąpienia ich schorzenia

ochrona przed nowotworem gruczołu mlekowego samic

Jedynie wczesna sterylizacja suki niemal w stu procentach chroni ją przed tą groźną chorobą. Im później wykonuje się ten zabieg, tym jego działanie profilaktyczne jest mniejsze. Sterylizacja po czwartej cieczce pozostaje już bez żadnego wpływu na to, czy suczka zachoruje na raka sutka, czy nie, może jednak spowolnić jego ewentualny rozwój.

zapobieganie urojonym ciążom

syndrom ten jest zarówno uciążliwy dla właściciela suczki, jak i nie pozostaje bez wpływu na jej stan zdrowia. Ciąże urojone nie pozostają również obojętne dla stanu psychiki zwierzęcia a ich leczenie musi mieć charakter kompleksowy i długotrwały. Sterylizacja skutecznie zapobiega pojawieniu się niepożądanego schorzenia, zapewniając komfort psychiczny suce oraz domownikom.

stabilizacja psychiczna suki

Każda cieczka łączy się nierozerwalnie ze zmianami w zachowaniu suczki, która często jest pobudzona, nerwowa a czasami agresywna. Instynktownie uwarunkowany pęd do przedłużenia gatunku kieruje zachowaniem suki, która będąc w rui będzie dążyła do spotkania z samcem a brak możliwości zaspokojenia tego popędu skutkować będzie dodatkową frustracją.

Stan obniżonego nastroju oraz osowiałość może być pogłębiona koniecznością odbywania spacerów na smyczy; niezaspokojona potrzeba ruchu często pogłębia nadpobudliwość suki lub wręcz przeciwnie, inicjuje apatyczność i ospałość. Sterylizacja powoduje brak tego procesu, zapobiegając jego przykrym następstwom.

zapobieganie niechcianym ciążom

Sterylizacja stanowi optymalne rozwiązanie u suk, które nie będą miały potomstwa. Stosowanie farmakologicznych, opartych na środkach regulujących gospodarkę hormonalną zawsze obarczone jest działaniami ubocznymi, a ich skuteczność nie jest stuprocentowa jak ma to miejsce w przypadku sterylizacji.

Samce

mniejsza pobudliwość samców

Wykastrowany samiec, w związku z tym że nie ulega instynktownemu popędowi ukierunkowanemu na przedłużenie gatunku, staje się mniej pobudliwy. Traci on zainteresowanie sukami w rui, w związku z czym nie ma skłonności do ucieczek, walk z innymi psami oraz dążenia do dominacji. Wczesna sterylizacja eliminuje takie zachowania jak: znaczenie mieszkania moczem, włóczęgostwo oraz obskakiwanie samic. Behawior kopulacyjny samców zanika wolniej u dorosłych, doświadczonych osobników gdyż niż u zwierząt wykastrowanych przed osiągnięciem dojrzałości płciowej, lub u samców, które przed zabiegiem nigdy nie kryły samic z uwagi na fakt, iż samiec powiela niepożądane zachowania, które stopniowo staną się nawykiem, niekoniecznie wynikającym z kwestii hormonalnych. W związku z tym, kastracja w późnym wieku może nie przynieść oczekiwanych efektów w tej kwestii.

Kiedy jednak zostaje przeprowadzona w odpowiednim okresie życia sprawia, że aktywność np. psa, ukierunkowuje się na współpracę z człowiekiem i oddanie właścicielowi gdyż żadne bodźce psychiczne nie dekoncentrują go. Musimy uzmysłowić sobie, że oszczędzamy w ten sposób psu cierpień związanych z brakiem możliwości zaspokajania silnego popędu seksualnego, na które samiec jest narażony wiele razy w roku i który jest tłumiony przez nas systemem zakazów i narzucanych zwierzęciu zachowań. Pozbawiony testosteronu samiec stabilizuje się pod względem psychicznym i skupia na swoich zadaniach stając posłusznym i wiernym pupilem.

zapobieganie nowotworom układu płciowego, przepuklinom, schorzeniom prostaty u samca

Dzięki kastracji przeprowadzonej w optymalnym okresie życia, można zapobiegać pojawianiu się u samców nowotworów, takich jak rak prostaty oraz przepukliny.

FAKTY I MITY NA TEMAT STERYLIZACJI:

1. Przybieranie na wadze
   Po zabiegu zapotrzebowanie na pokarm jest nieco mniejsze gdyż organizm nie traci energii na przygotowanie do rozrodu. Należy odrobinę zmniejszyć ilość podawanego pokarmu lub podawać karmę typu light lub dla zwierząt wysterylizowanych oraz zadbać o dostateczną ilość ruchu.
    
2. Każda suczka powinna mieć raz w życiu szczenięta ze względów medycznych
   Nie istnieją żadne wskazania zdrowotne, dla których suczka musiałaby raz w życiu być pokryta. Ciąża nie zapobiega chorobom nowotworowym, ropomaciczu ani ciąży urojonej, a wręcz przeciwnie, po jednokrotnym odchowaniu szczeniąt mogą się one nawet nasilić. Pamiętajmy przy tym, jak wielkim wysiłkiem dla organizmu suki jest ciążą i poród. Tak jedno, jak i drugie może spowodować komplikacje zagrażające nie tylko zdrowiu, ale i życiu zwierzęcia. Wbrew obiegowym opiniom, ciąża nie wpływa też dodatnio na zachowanie suczki. Nie łagodzi jej charakteru, nie sprawia, że stanie się bardziej posłuszna.
    
3. Nie mogę pozbawić swojej suczki radości macierzyństwa
   Obawa ta wynika z personifikacji zwierząt i przypisywania im zachowań oraz uczuć charakterystycznych wyłącznie dla ludzi. Tymczasem należy pamiętać, że zwierzęta kierują się w swoim postępowaniu instynktem o wyłącznie biologicznym podłożu a nie aspektami społecznymi. To instynkt nakazuje suczce zarówno rozród, jak i z drugiej strony – odrzucenie szczeniaka wadliwego i skazanie go na śmierć. Sterylizacja pozbawia suczkę tego instynktu a tym samym niweluje dążenie do macierzyństwa. Kiedy suczka instynktu nie odczuwa, to nie odczuwa również chęci posiadania potomstwa niwelując cierpienia spowodowane niezaspokojeniem instynktu.
    
4. Sterylizacja jest występowaniem wbrew naturze, która jest „mądrzejsza”
   Zabieg ten nie bardziej łamie prawa natury niż każda inna, podejmowana forma ingerencji w organizm, a więc np. leczenia, szczepienia itd. Idąc tym tokiem rozumowania, nie powinniśmy podejmować żadnych działań niezgodnych z naturą, również udomawiać psa i karmić go czy przeprowadzać eutanazji z uwagi na zbyt dużą ich liczbę w schroniskach. Skoro już jednak podjęliśmy się tego trudu musimy wykazywać się konsekwencją i nie wolno nam dobierać argumentów w zależności od naszych potrzeb. Zasadniczym motywem jakim powinniśmy się kierować jest po prostu dobro zwierzęcia.
    
5. Sterylizacja uniemożliwia zaspokajanie potrzeb seksualnych
   Należy wziąć pod uwagę, że samce (psy, koty), nie uprawiają seksu dla przyjemności lecz wyłącznie w celu przedłużenia gatunku. Sterylizacja pozbawia samca instynktu płciowego, a tym samym i chęci kopulacji. Wykastrowany pies czy kot, nie odczuwa już potrzeby krycia bez względu na obecność w otoczeni samic w rui.
   
   Podobnie sytuacja wygląda w przypadku samic, które wysterylizowane, zachowują się tak samo, jak wtedy, gdy nie mają cieczki, czyli nie odczuwają żądnej potrzeby krycia. Nieistniejące potrzeby nie wymagają zaś zaspokajania i nie wywołują u zwierząt frustracji powodowanej brakiem możliwości podążania za silnym i przemożnym instynktem i ich zaspokajania. To nie wtedy bowiem zwierzę cierpi, kiedy pozbawimy je potrzeby ale wówczas, kiedy nie może jej zaspokoić.
    
6. Po co okaleczać sukę skoro można podawać jej środki hormonalne o działaniu antykoncepcyjnym lub doprowadzić do aborcji farmakologicznej
   Po nieplanowanym istnieje możliwość podania suce hormonalnych środków wczesnoporonnych lecz należy wziąć pod uwagę, iż nie są to środki obojętne dla zdrowia zwierzęcia i mogą wywołać m. in. ropomacicze. Ponadto u wielu suk dochodzi do rozregulowania gospodarki hormonalnej, mającego wiele dalszych konsekwencji zdrowotnych, np. zwiększenia ryzyka zachorowalności na nowotwory. W związku z powyższym, po nieplanowanym kryciu, najbezpieczniejszym dla suki rozwiązaniem jest i tak sterylizacja szczennej suki. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku stosowania środków hormonalnych ukierunkowanych na zatrzymanie rui. Ich długotrwałe stosowanie jest przyczyną poważnych schorzeń zarówno hormonozależnych, jak i fizykalnych, m in wspominanego wielokrotnie ropomacicza.
    
7. Pies utraci instynkt obrony oraz stróżowania
   Kastracja powoduje zanik testosteronu, odpowiedzialnego wyłącznie za instynkt przedłużenia gatunku oraz zachowania z nim związane (agresja, walka o samicę, znaczenie terenu). Pozbawiony natomiast tych dekoncentrujących bodźców pies, tym bardziej poświęca się swoim zadaniom gdyż jego uwaga ukierunkowuje się wyłącznie na oczekiwania właściciela. Wszelkie inne formy aktywności oraz zachowań pozostają bez zmian.